Maar liefst acht langdraaimachines van Tornos produceren tegenwoordig non-stop bij Exakt Fijnmechanika in Drachten. De fabriek, die meer weg heeft van een cleanroom, is volledig gericht op de stabiele productie van hoognauwkeurige draaidelen voor onder meer de medische industrie. 

Exakt Fijnmechanika nam in 2010 de allereerste langdraaimachine in gebruik, een Tornos Micro 7. De machine werd aangeschaft om jaarlijks 500.000 zogenaamde Canula’s te produceren voor de oogheelkunde. Dit is een hol buisje dat qua formaat meer wegheeft van een naald. Deze wordt in de oogheelkunde gebruikt om het oog binnen te dringen voor het afnemen van vocht of om aandoeningen te behandelen. “Dit soort producten moeten voldoen aan de hoogste eisen qua maatvoering en oppervlakteruwheid. Het falen van zo’n product resulteert namelijk in niet repareerbare schade. Daarom stellen we hele hoge eisen aan ons machinepark en Tornos bewijst al sinds 2010 hier ruimschoots aan te kunnen voldoen”, vertelt directeur Arnold Douma enthousiast.

Exakt Fijnmechanika heeft acht langdraaimachines van Tornos in gebruik. De toeleverancier zet de machines in om kleine, hoognauwkeurige onderdelen te produceren.

Zwitserse kwaliteit

De reden dat Exakt Fijnmechanika voor Tornos heeft gekozen heeft alles te maken met de kwaliteit en nauwkeurigheid van de machine. Bij het langdraaien is het essentieel dat het proces stabiel verloopt om een hoge nauwkeurigheid en repeteerbaarheid te waarborgen. “Tornos was destijds één van de weinige machinebouwers die kon voldoen aan onze eisen. De Micro 7 was perfect voor ons uitgangsmateriaal met een diameter van 4 mm en de machine was ook nog eens in samenwerking met Rolex ontwikkeld. Aangezien de horloge-industrie vergelijkbare onderdelen maakt, en we gewoon gecharmeerd waren van de Zwitserse precisie, was Tornos de logische keuze.”

De grenzen opzoeken

Vandaag de dag produceert Exakt Fijnmechanika nog altijd Canula’s in grote series. Echter is daar de laatste tien jaar wel ander langdraaiwerk bijgekomen. Voor de medische industrie produceren ze bijvoorbeeld ook kleine onderdelen voor insulinepompen of scherpe naalden met een radius van minder dan 5 micrometer. Voor defensie worden er componenten met hele lage Rz-waardes gedraaid die in nachtkijkers worden gebruikt. “Dit zijn zomaar een paar voorbeelden”, zegt Douma, terwijl hij een heel assortiment met fijnmechanische draaidelen tevoorschijn haalt. “We zijn echt gespecialiseerd in hightech draaiwerk. Zo lastig dat Tornos wel eens heeft gezegd dat het niet realiseerbaar is. Uiteindelijk krijgen we het dan toch voor elkaar. Als je op de grens van het maakbare zit, moet je bereid zijn om fouten te maken. Daar leer je van en alleen zo kom je verder.”

De compacte Swiss Nano 4 is voorzien van een glazen koepel die volledig geopend kan worden. Hierdoor heb je volledig toegang tot de bewerkingsruimte. Daarnaast is de machine voorzien van een gebruiksvriendelijke besturing.

Acht Tornos langdraaiers

Door de toenemende vraag en de goede ervaringen met Tornos en leverancier Gibas, heeft Exakt Fijnmechanika in 2015 een Swiss Nano 4 van het merk in gebruik genomen. Dit was de opvolger van de Micro 7 die zich kenmerkt door een verbeterde gebruiksvriendelijkheid op zowel het gebied van besturing als toegankelijkheid tot de bewerkingsruimte. “We programmeren aan de machine, omdat je dan optimale controle hebt over het proces. Met de Swiss Nano 4 is dit door de gebruiksvriendelijke besturing veel gemakkelijker geworden. En wat heel fijn is, is de bouwwijze van de machine. Door de glazen koepel die volledig geopend kan worden, heb je volledig toegang tot de bewerkingsruimte. Overigens zie je weinig verschil in performance, nauwkeurigheid en cyclustijd tussen de inmiddels veertien jaar oude machine en de nieuwe modellen. Dat geeft ook wel de kwaliteit weer van Tornos”, zegt Douma.

Niks aan het toeval overlaten

Tussen 2015 en nu werden er nog eens zes Swiss Nano 4 langdraaimachines aan het machinepark van Exakt Fijnmechanika toegevoegd, waardoor het totaal op acht komt. Alle machines hebben een maximale doorlaat van 4 mm. Dat is in de meeste gevallen ook de diameter van het uitgangsmateriaal. Toch bewerkt Exakt ook kleinere diameters vanaf 1 mm. De compacte langdraaimachines beschikken over zes lineaire assen, twee C-assen en dertien gereedschappen, waarvan vier aangedreven. Verder vinden we op zowel de hoofd- als subspil een HF-spindel met een maximaal toerental van 16.000 min^-1. Douma: “We boren wel eens gaatjes van 0,2 mm. Eigenlijk heb je dan aan 16.000 toeren niet voldoende. Je moet dus wel een beetje een magiër zijn om dit soort bewerkingen tot een succes te brengen. Alles moet dan kloppen, van de uitlijning van de machine tot aan de olie, de temperatuurhuishouding en de kwaliteit van het gereedschap. Zeker als je ook onbemand produceert.”

Betrouwbaar en onbemand produceren

Omdat Exakt Fijnmechanika grotere series produceert van 1.000 tot een miljoen stuks, zijn alle Tornos langdraaimachines uitgerust met een LNS Tryton stangenlader. Deze stangenlader leent zich volgens Douma uitstekend voor het geautomatiseerd produceren van werkstukken met kleine diameters. “Zelfs bij kleine diameters ontstaan er geen trillingen. Zo kunnen we proceszeker de hele nacht door produceren.” Hoewel Tornos over systemen beschikt die zorgen voor een hoge thermische stabiliteit van de machine, laat Exakt Fijnmechanika niets aan het toeval over. Dat bewijzen alleen al de zeven werknemers in de kwaliteitscontrole. Voor een optimale procesbetrouwbaarheid zijn de langdraaimachines in een geacclimatiseerde ruimte geplaatst. “Bij een constante temperatuur hoeft er niet gecompenseerd te worden. Dat is voor de stabiliteit van het proces veel beter.” Verder heeft Gibas een aantal machines voorzien van een papierbandfilter om de kwaliteit van de snijolie in optimale conditie te houden. Zo wordt voorkomen dat kleine spaantjes het gereedschap of het werkstuk beschadigen. “Al met al zijn we zeer tevreden over de langdraaimachines van Tornos én de service en ondersteuning van Gibas. We hebben nog wat ruimte beschikbaar in onze langdraaiafdeling en dit gaan we ongetwijfeld invullen met machines van Tornos”, blikt Douma vooruit.

Dankzij een stangenlader kan Exakt Fijnmechanika grote series efficiënt produceren.